متن استاتیک شماره 70 موجود نیست

وصال شیرازی

 
محمد شفیع فرزند میرزا اسماعیل، معروف به میرزای کوچک در سال ۱۱۹۷ ه.ق در شیراز، دیده به جهان گشود. نام جد وی نیز محمد شفیع بود. پدر وصال، میرزا اسماعیل، فرزند ارشد محمد شفیع بود که در علم حساب مهارت داشت و در حسابداری دولتی در دوران کریم خان زند خدمت می کرده است. پس از چندی او دربار کریم خان را رها نمود و به آذربایجان عزیمت نموده است و پس از بازگشت به شیراز با دختر میرزا عبدالرحیم شاعر شیروانی ازدواج کرده و از این پیوند ابتدا محمد شفیع و محمد علی حاصل شد. پس از فوت پدر و پدر بزرگ محمد شفیع، دایی وی، میرزا عبدالله خطاط، سرپرستی آن ها را بر عهده میگیرد و این موجب علاقه میرزای کوچک به خطاطی شده به گونه ای که در اندک زمانی در زمره اساتید عصر خود در خطاطی و شعر قرار گرفت. میرزای کوچک در این دوران برای خود تخلص ( مهجور) را برگزیده بود، اما پس از رسیدن به کمال شعر و خوشنویسی و مشارکت در مجالس بزرگان و عرفای فارس، با حاج میرزا ابوالقاسم شیرازی متخلص به ( سکوت) آشنا شد و ارادت کاملی به او پیدا کرد و در تمام مدت عمر، او را مرید خود قرار داد و همین عارف بزرگ بود که تخلص ( وصال) را برای میرزا محمد شفیع برگزید.

وصال در سی و دو سالگی ازدواج کرده و حاصل آن شش فرزند پسر بوده که به اشاره میرزای سکوت، نام آن ها را به ترتیب: احمد، محمود، محمد، ابوالقاسم، اسمعیل و عبدالوهاب میگذارد.

این شش پسر همان هنرمندان و ادبا و خوشنویسان و شاعران نامدار دوره قاجاریه یعنی: وقار، حکیم، داوری، فرهنگ، توحید و یزدانی هستند که همگی چون پدر هنرمندان و سخنورانی فرزانه بوده اند.

وصال در باب شکرگزاری از خداوند بابت داشتن چنین فرزندانی چنین سروده است:

اقبال به از این که به شش گوهرم آراست                 کز هفت فلک بر شده آوازه ی کارم

غواصی دریای وجودم اثر این داشت                         تا از عدم این شش گهر آمد به کنارم 

۱.      احمد، متخلص به "وقار"، متولد ۱۲۳۲ ه.ق و متوفی سال ۱۲۹۸ ه.ق.

۲.      محمود، متخلص به "حکیم"،متولد ۱۲۳۴ ه.ق متوفی سال ۱۲۷۴ .ه.ق

۳.      محمد، متخلص به "داوری" ،متولد ۱۲۳۸ه.ق متوفی به سال ۱۲۸۳.ه.ق

۴.       ابوالقاسم، متخلص به "فرهنگ" ، متولد ۱۳۴۲ ه.ق متوفی سال ۱۳۰۹.ه.ق

۵.      اسمعیل، متخلص به "توحید" ، متولد ۱۲۳۶ ه.ق متوفی سال ۱۲۸۶.ه.ق

۶.      عبدالوهاب، متخلص به "یزدانی"،متولد ۱۲۵۲ ه.ق متوفی سال ۱۳۲۸ .ه.ق

از این فرزندان هم فرزندانی زاده شدند که بعضا به خط ونقاشی و شعر نامور گشتند.

فضایل وصال:

میرزای کوچک در نوشتن انواع خط مانند نسخ، نستعلیق، شکسته و رقاع تسلط کامل داشته اما در نوشتن خط نسخ، استاد مسلم زمان خود بوده است.

بر مراتب عرفان، دانش های روز، فنون سخن و سخنوری، ادبیات و ریاضی مهارت داشت و علم موسیقی را به خوبی می دانست.

وصال را ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه قاجار دانسته و وی را در صحافی، نقاشی، تذهیب و طلاکاری استاد زمان خود می دانستند.

اما شهرت اصلی وصال بیشتر به سبب شاعری اوست. وی در شعر طبعی روان و زبانی بسیار گویا و رسا داشته و از وی حدود ۲۵۱۸۹ بیت در قالب قصیده، ترکیب بند، ترجیع بند، قطعه، رباعی، دوبیتی، غزل، مثنوی و شعر پراکنده با موضوعاتی چون مرثیه و منقبت ائمه، بزم وصال، شیرین و فرهاد در دو مجلد به جای مانده است.

آثار خوشنویسی او به سالهاى قبل از ۱۲۴۴ه.ق بازمی گردد که بیشتر شامل قرآن و ادعیه است و به خطوط نسخ و گاه نستعلیق  نوشته شده است.

وصال در اواخر عمر به دلیل زیاده روی در نگارش، بینایی خود را از دست داده بود اما در عین حال همچنان می نوشت. وفات وی در سال ۱۲۶۲ ه.ق بود و بنا به وصیت خود در قسمت پایین پای حضرت شاهچراغ(ع)، به خاک سپرده شد(۱).

                                                                                      

۱. گلشن وصال، روحانی وصال، کتابفروشی معرفت، تهران: ۱۳۱۹.